اسم از نظر شناخت :   نكره و معرفه

تعريف اسم نکره :    به اسم هايي که بر شخصي يا شي نامشخصي دلالت كند اسم نکره ( ناشناخته )مي گوييم . ودر فارسي علامت آن  ( يك  و  ـي ) مي باشد .  مثل : رَجُلٌ ( مردي ) ذئبٌ ( گرگي ) ، صوتاً ( صدايي را ) ،  اسدٌ ( شيري )  سَيارَةٍ  ( ماشيني )و ...

توجه : نشانه هاي اسم نکره در فارسي عبارتند از :  ( ـي -  يک -  يکي ) مثل : کتابي ، يک کتاب ، يکي مرد جنگي به از صد هزار و ...

تعريف اسم معرفه :   به اسم هايي که بر شخصي يا شي مشخصي دلالت دارند  ، اسم معرفه مي گوييم . مثل : اَلرَّجُلُ ( مرد ) ، اَلذِّئبَ ( گرگ را ) ، الصَّوْتِ  ( صدا ) و ...

تذکر مهم 1 : غالبا اسم هايي که داراي تنوين ( رفع ، نصب ، جر ) باشند در عربي اسم نکره اند . مثل : طالبةٌ ( شاگردي ) ، کتاباً ( کتابي را )  ، نورٍ ( نوري )  و ......

تذکر مهم 2 : تنوين اسم هاي علم ( خاص ) را به اسم نکره تبديل نمي کند مثلا اسم هاي : سعيدٌ ، علياً ، مجيدٍ ، و ... اسم نکره نيستند چون هر سه ان ها اسم خاص (علم) مي باشند .

نکته1 : اسم هاي نکره را با دو طريق مي توان به اسم معرفه تبديل کرد :

الف)   الـ +  اسم نکره  =  الـ +  طالبٌ = اَلطّالبُ    ،   الـ  +  کتاباً  =   الکتابَ

ب )    اسم نکره + اسم معرفه = کتابٌ + الطالبِ = کتابُ الطالبِ  ،  قلمٌ + کَ = قَلَـمُـکَ

 

      معارف شش بُود مٌضمر اشاره             علم ذواللام و موصول اضافه

نکته2 : هر اسمي که در يکي از شش گروه زير قرار داشته باشد ( معرفه ) و در غير اين صورت نکره است :

1-  مًضمر همان  ضميرها هستند .  تمامي ضماير ( منفصل و متصل ) جز معارف ( اسم هاي معرفه ) مي باشند . مانند :

 ضميرمنفصل :  هُوَ ، هُما ، هُم ، هِیَ ، هُما ، هُنَّ ، انتَ ، انْتُما ، انتُم ، انتِ ، انتُما ، انتُنَّ ،  اَنا ،

                        نَحْنُ

ضميرمتصل :  ـهُُ ، ـهُما، ـهُم ، ـها ، ـهُما ، ـهُنَّ ، ـكَ ، ـكُما ، ـكُم ، ـكِ ، ـكُما ، ـكُنَّ ، ـي ، ـنا

2-  اسم اشاره  :  اسم هاي اشاره ي ( نزديك و دور ) همگي معرفه اند.  مثل : هذا ، هذِهِ ، هذانِ ، هاتانِ ، هولاءِ ،  ذلک ، تِلْکَ  ، اولئِکَ  و ...

نکته : براي اشاره به جمع غير عاقل ( غير انسان ) از اسم اشاره مفرد مونث يعني ( هذِهِ  ، تِلكَ ) استفاده مي كنيم . مانند :  هذِهِ كُتُبٌ   ،   تِلكَ ابوابٌ   ،   تلکَ اشجارٌ  ،   هذِهِ اَقلامٌ                                   تِلْکَ اَلْواحُ

3 - علم ( اسم خاص ) : تمامي اسم هاي خاص در عربي معرفه هستند .  هرگاه فردي را از ميان افراد يک جنس انتخاب کنيم و نام مشخصي را بر او بگذاريم در زبان فارسي آن را اسم خاص و در زبان عربي ( اسم علم ) مي گوييم . مانند :  طهرانَ ، حميدٌ  ، کارونَ ، شيرازَ ،  فاطمةُ ، مريمُ  ، قرآنُ ، مکةَ ، النَّجَفُ ، ايرانَ  و ... 

تذکر مهم1 : اسم هاي علم علاوه بر داشتن تنوين  باز هم معرفه مي باشند .

تذکر مهم2 : اسم اشخاص ، مونث هيچ گاه تنوين نمي گيرند .

4-  ذواللام ( صاحب الـ )  معرفه به الـ : اسمي که داراي ( الـ  ) باشد . مانند :  اَلْبابُ ، اَلْبَيتَ ، اَلذِّئبِ و . . .

5- اسم موصول : اسم هاي موصول در عربي جز معارف ( اسم هاي معرفه ) مي باشند .

الف -  موصول عام ( مشترك )  : مَنْ ،  ما 

ب -  موصول خاص :  الّذی ، التّي ، الّذين ، اللاتي  و .....

1-   معرفه به اضافه : هرگاه  اسم نكره اي به اسم معرفه اضافه شود ( نسبت داده شود ) آن اسم نكره ، معرفه مي گردد و به آن  ، معرفه به اضافه مي گويند كه از دو قسمت  ( مضافٌ  و مضافٌ اليه ) تشكيل مي شود و به آن يك تركيب اضافي مي گويند .

 مانند :

            کِتـابٌ   +    اَلْـمُـعَـلِّم   =            کِتـابُ   اَلْـمُعَلِّمِ          ،           کِــتـــا بــُـــــکَ

                                                        معرفه به اضافه    معرفه به الـ            معرفه به اضافه    معرفه به ضمير

خصوصيات   مـضاف      و         مضاف اليه

تذکر مهم1 :  خصوصيات مضاف :  مضاف ، هيچ گاه  ( الـ  و تنوين )  نمي گيرند .

تذکر مهم2 : خصوصيات مضاف اليه  :  مضاف اليه ، اسمي است معرفه ، و هميشه مجرور  ( ــِــٍـ ) است .